Αν μάλιστα η ανηθικότητα προέρχεται από τα νεότερα ηλικιακά τμήματα της κοινωνίας, που κατά τεκμήριο, τουλάχιστον μέχρι σήμερα, ευαγγελίζονταν πάντα μια καλύτερη κοινωνία, με δικαιοσύνη και ευτυχία, τότε οι προβλέψεις μπορεί να είναι πιο ζοφερές. Και αν για την δημοσιοποίησή τους αξιοποιείται η ταχύτητα και διεισδυτικότητα των ανεξέλεγκτων σύγχρονων μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ηλεκτρονικής δημοσιογραφίας, τότε η ταχύτητα διάλυσης του κοινωνικού ιστού είναι μεγάλη.
Κάνεις 20 χρόνια για να δημιουργήσεις, να ζυμώσεις και να καταξιώσεις ένα κοινωνικό κίνημα και φιλόδοξοι νέοι, με ανήθικες μεθόδους, στην προσπάθεια τους να το καταλάβουν «εξ εφόδου» (χωρίς την τήρηση των αναγνωρισμένων διαδικασιών) το καταστρέφουν.
Παλαιότερα η επαγγελματική τέχνη διδάσκονταν στο νεότερο μέλος της κοινωνίας με την διαδικασία την μαθητείας, και κατά την πολυετή διάρκειά της, μεταδίδονταν και ενσωματώνονταν τόσο οι γνώσεις και ικανότητες όσο και οι κοινωνικές δεξιότητες, οι αξίες και η δεοντολογία του επαγγέλματος, δηλαδή οι κανόνες για την σωστή-βιώσιμη (αειφόρο) επαγγελματική ανάπτυξη επ’ ωφελεία της συντεχνίας και της κοινότητας των ανθρώπων.
Βασικός κανόνας της επικοινωνιακής δεοντολογίας είναι ότι όταν θέλεις να αναφερθείς σε κάποιον ονομαστικά, πρέπει να τον ενημερώσεις, να ζητήσεις την άποψη του, και να την καταγράψεις, μέσα στην αναφορά που θα γίνει.
Στοιχειώδης κανόνας ευγενείας είναι ότι αναφέρεσαι πάντα σε γεγονότα, χαρακτηρίζεις γεγονότα, αλλά ΠΟΤΕ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ. Και ο ποιο σοφός άνθρωπος στον κόσμο μπορεί να κάνει μια βλακεία ή και δύο (ιδιαίτερα αν είναι ερωτευμένος) δεν τον χαρακτηρίζεις βλάκα, αλλά επισημαίνεις μόνο την πράξη. Ένας που δηλώνει ψευδώς ότι έγιναν εκλογές χωρίς να έχουν γίνει, δεν τον χαρακτηρίζεις ψεύτη, αλλά λες ότι η δήλωση είναι ψευδής. Τις πράξεις μπορεί να τις κρίνει και να τις αξιολογήσει κάθε ένας άνθρωπος-συμπολίτης, τους ανθρώπους όχι.
Κάποτε η δημοσιογραφική δεοντολογία ήταν πολύ σοβαρή υπόθεση και σεβαστή. Ακόμα και αν ένας συμπολίτης «ξέφευγε», ο δημοσιογράφος πρόσεχε να μην προσβληθεί η τιμή και υπόληψη κανενός ανθρώπου, ούτε αυτού που έκλεψε. Υπήρχε αξιοπρέπεια και κώδικες συμπεριφοράς. Με το διαδίκτυο, όπου όλοι, κατά κάποιο τρόπο μπορούν να χρησιμοποιήσουν την «δημοσιογραφία των πολιτών» η κατάσταση φαίνεται ότι τείνει να δημιουργήσει μη ανατάξιμες καταστάσεις, με άκριτους χαρακτηρισμούς προσώπων, που μπορούν, πάντα σε σχέση με αυτόν που τα εκστομίζει-καταγράφει, να είναι προσβλητικά και να δημιουργούν τραύματα μη επουλώσιμα.
Μάλιστα παρατηρείται να στήνονται αληθοφανείς-ευχάριστες περιγραφές-ιστορίες κλπ, οι οποίες επαναλαμβανόμενες και επιταχυνόμενες στην αναπαραγωγή-μετάδοσή τους, με την μορφή (για να είσαι ο πρώτος που το δημοσίευσες, ή ο πρώτος που επένδυσες σε νέες καλλιέργειες) γίνονται κάτι σαν HOAX (δηλαδή επαναλαμβανόμενες δημοσιεύσεις που «πείθουν(?)» άκριτους αναγνώστες για την «αλήθεια» τους).
Ο εθελοντισμός είναι μια πολλή σοβαρή κοινωνική διαδικασία, απαραίτητη για την ενδυνάμωση του κοινωνικού κεφαλαίου και την ενίσχυση του κοινωνικού ιστού. Θυμάμαι ότι η τέχνη του εθελοντή είναι να μπορέσει να προσφέρει εκεί που υπάρχει ανάγκη, κάνοντας τον ωφελούμενο να αισθάνεται ότι απλά εξυπηρετεί τον εθελοντή, ο οποίος πρέπει να πείσει ότι την είχε ανάγκη. Είναι μια μεγαλειώδης πράξη. Αλλά αν επιτρέψει ο εθελοντής να φανεί η πραγματική ροή ισχύος και αγάπης, καταστρέφεται το μεγαλείο και γίνεται μια πράξη, που μπορεί να οδηγήσει σε αντίστροφα αποτελέσματα. Άλλωστε έτσι προήλθε και το πολύ γνωστό «Ουδείς ασφαλέστερος εχθρός του ευεργετηθέντος αγνώνονα», διότι ο ευεργετηθείς γνωρίζει πολύ καλύτερα από κάθε άλλο την αδυναμία του και παράλληλα την ανωτερότητα του εθελοντικά προσφέροντος. Βέβαια αυτό προϋποθέτει την έλλειψη αξιών (ευγνωμοσύνη) στον ωφελούμενο, αλλά αυτό είναι αρκετά σύνηθες σήμερα, και μάλιστα με εκθετικά αυξανόμενη συχνότητα.
Τα σύγχρονα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι εξαιρετικά εργαλεία επικοινωνίας, και όπως όλα τα εργαλεία χρειάζονται τέχνη στην χρήση. Χωρίς τέχνη, αξίες και δεοντολογία, ένα εργαλείο μπορεί να γίνει καταστροφικό μέσο για την καταστροφή υπολήψεων ανθρώπων, ανθρώπων και πολυετών δομών της κοινωνίας των πολιτών.
Ακραία περίπτωση είναι η «κοινοποίηση» κάποιων ανακοινώσεων χωρίς διασταύρωση και χωρίς να ελεγχθεί η κοινωνική συμπεριφορά.
Ένα καλό σημείο εκκίνησης θα ήταν η επιλεκτική αναδημοσίευση μόνον κειμένων που αναρτήθηκαν σε έγκριτα site (χώρους στο διαδίκτυο) που τηρούν κάποιους κανόνες δεοντολογίας. Δυστυχώς φαίνεται ότι η ανάγκη για πρώτη «πυροτεχνική» είδηση έχει αφαιρέσει πολλά από τα στοιχεία αξιοπιστίας των διαφόρων ιστοχώρων, και γινόμαστε μάρτυρες (κυριολεκτικά) της ανάγκης προσέλκυσης «κλίκ» με κάθε τρόπο, ακόμα και εις βάρος κάθε δεοντολογίας, αν υπήρχε κάποια, ή αν ελέγχονταν κάποτε αυτή από κάπου. Μάλιστα με την δυνατότητα καθενός να κατασκευάσει μόνος του ιστοχώρο και να αναρτά ότι θέλει, χωρίς καμιά ηθική ή δεοντολογία, αφήνει όλους τους ανθρώπους εκτεθειμένους σε απαράδεκτους κινδύνους βλάβης στην αξιοπρέπειά τους και στην ποιότητα των πληροφοριών ή ακόμα και επιλεκτική προπαγάνδα.
Παλαιότερα διοργανώνονταν πολλά Φεστιβάλ Νεολαιών, ενώ τα πιο πρόσφατα που άκουσα είναι η Γιορτή του Αγρότη (Ν. Τρίγλια Χαλκιδικής, 24-27/7/2013), το ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΕΩΝ ΥΠΑΙΘΡΟ (Κανάλι Πρέβεζας, 6-8/9/2013, www.festival-newn.gr) και η Γιορτή Νέου Αγρότη (Λάρισα, 14-15/9/2013) όπου μια συζήτηση με τους συμμετέχοντες σε έναν κύκλο συζήτησης ίσως θα βοηθούσε λίγο στον προβληματισμό.
Οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι, η ψυχή των τοπικών κοινωνιών των ανθρώπων, μπορούν να προσφέρουν πάρα πολλά στις δικτυώσεις τους, όπως το εργαστήριο που διοργανώνει το Δίκτυο Συλλόγων Επαρχίας Ελασσόνας & Αποδήμων ΠΕΡΡΑΙΒΙΑ (Λάρισα, 23/8/2013, www.diktioelassonas.gr).
Το ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών (http://socialactivism.gr) που υποστηρίζει όλο τον τρίτο τομέα της οικονομίας με τις εθελοντικές δομές, θα μπορούσε να ξεκινήσει ένα κοινωνικό διάλογο, ιδιαίτερα με την δημοσιογραφία των πολιτών.
Η ΠΕΕΓΕΠ (www.peegep.gr) πριν ένα χρόνο προσπάθησε να θίξει το θέμα της αξιοπιστίας των αναρτώμενων πληροφοριών στο διαδίκτυο, ιδιαίτερα στον αγροτικό χώρο, σε σύσκεψη στα γραφεία του ΓΕΩΤΕΕ, με πολλές καλές προθέσεις.
Υπάρχει πάρα πολύ μεγάλο κενό και χώρος για συνειδητή προσπάθεια. Μέχρι τότε κακοήθεις θα αξιοποιούν τις δυνατότητες των διαθέσιμων εργαλείων, τραυματίζοντας την διάθεση για εθελοντισμό. Μόνη ελπίδα η προσωπική-ατομική προσπάθεια του καθενός για διατήρηση ενός κάποιου ανεκτού επιπέδου δεοντολογίας, ώστε οι κακοήθεις και κοινωνικά αγενείς να περιορίζονται στον δικό τους χώρο και στον χώρο των προσωπικών τους δικτυώσεων.
