“Δεν θέλουμε να ιδρύσουμε Υπουργείο Αλήθειας” δηλώνει με σκωπτική διάθεση ο ευρωπαίος Επίτροπος για θέματα εσωτερικής ασφάλειας, Τζούλιαν Κινγκ, ανατρέχοντας στην ανατριχιαστική διάλεκτο που κυριαρχεί στο γνωστό μυθιστόρημα “1984” του Τζωρτζ Όργουελ. Με άλλα λόγια, τονίζει ο Κινγκ, “δεν θέλουμε να αποφασίζουμε εμείς τί είναι σωστό και τί λάθος να ειπωθεί στο Ίντερνετ”. Η ελευθερία της γνώμης δεν κινδυνεύει, διευκρινίζει ο Επίτροπος, αλλά οι χρήστες του Ίντερνετ θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους εκείνα τα εργαλεία που θα τους επιτρέψουν να κρίνουν οι ίδιοι, εάν διαβάζουν fake news, ποιός είναι υπεύθυνος για τη σύνταξη των κειμένων και ποιός πληρώνει για το περιεχόμενο.
Για να το επιτύχει αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει κατ΄αρχήν μία σειρά μέτρων, τα οποία συγκλίνουν σε μία αυτοδέσμευση των social media όπως το Twitter, το Snapchat ή το Instagram ότι θα καταπολεμήσουν τα fake news. Απαιτείται “ιδιαίτερη εγρήγορση” σε αυτό το ζήτημα, ιδιαίτερα ενόψει των ευρω-εκλογών του 2019 και των πιθανών κινδύνων να επηρεάσουν “ψευδείς ειδήσεις” την εκλογική διαδικασία, προειδοποιεί ο Επίτροπος.
Πρώτη ανακοίνωση μέτρων το καλοκαίρι
Μεταξύ άλλων η Κομισιόν προτείνει να συντάξει μέχρι το καλοκαίρι, από κοινού με τις μεγάλες πλατφόρμες social media, έναν κατάλογο κριτηρίων για την ανίχνευση της παραπληροφόρησης. Το ζήτημα είναι βέβαια ότι ακόμη και ο ορισμός των fake news είναι διαμφισβητούμενος. Fake news για τον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ είναι το CNN, ενώ για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι οι οργανωμένες ομάδες τρολ στη Ρωσία. Μάλιστα ο Επίτροπος Κινγκ δεν παραλείπει να υπενθυμίσει ότι η διάδοση ψευδών πληροφοριών περιλαμβάνεται και στο επίσημο αμυντικό δόγμα της Ρωσίας. Επιπλέον, η Κομισιόν προτείνει τη σύσταση ενός ευρωπαϊκού σώματος εμπειρογνωμώνων, που θα ελέγχουν το κατά πόσο ευσταθούν ισχυρισμοί που παραπέμπουν σε fake news, αλλά και την παροχή υποστήριξης σε μέσα ενημέρωσης που επιχειρούν να ξεσκεπάσουν ανυπόστατους ισχυρισμούς, ερευνώντας τα πραγματικά γεγονότα.
Η Κομισιόν παροτρύνει τις μεγάλες πλατφόρμες του Ίντερνετ να επινοήσουν, σε εθελοντική βάση, ένα σύστημα σήμανσης για τις ειδήσεις και αναρτήσεις που φιλοξενούν, ώστε να είναι ορατό ποιός έχει γράψει τί και αν, για το συγκεκριμένο περιεχόμενο, έχει εισπράξει κάποια αμοιβή. Για τον εντοπισμό των fake news προτείνεται να χρησιμοποιηθούν εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης και εκπαιδευόμενοι αλγόριθμοι, που θα χτενίζουν το διαδίκτυο αναζητώντας τρολ και fake accounts. Αλλά και οι ίδιοι οι χρήστες του Ίντερνετ, επισημαίνει η Κομισιόν, θα πρέπει να λαμβάνουν πληρέστερη ενημέρωση για το ποιός γράφει τις αναρτήσεις που διαβάζουν και πώς λειτουργούν οι αλγόριθμοι της κάθε πλατφόρμας.
Επαρκεί η αυτοδέσμευση;
Η Κομισιόν δίνει προθεσμία σε όλους τους ενδιαφερόμενους να καταπολεμήσουν τα fake news σε εθελοντική βάση μέχρι τον Οκτώβριο του 2018. Στη συνέχεια θα αποφασίσει εάν επαρκεί η αυτορρύθμιση ή απαιτούνται δεσμευτικές διατάξεις. Ο Επίτροπος Κινγκ επικαλείται σχετικές δημοσκοπήσεις, σύμφωνα με τις οποίες το 83% των ευρωπαίων πολιτών θεωρεί τα fake news “κίνδυνο για τη δημοκρατία”, το 60% δηλώνει ότι δεν αντιλαμβάνεται με ποιά κριτήρια επιλέγονται οι πληροφορίες που λαμβάνει μέσω Twitter ή Facebook, ενώ μόλις το 26% χαρακτηρίζει “αξιόπιστα” τα social media. Την ίδια στιγμή, τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης όπως οι εφημερίδες και η τηλεόραση απολαμβάνουν υψηλό βαθμό εμπιστοσύνης, καθώς το 70% τα θεωρεί κατά τεκμήριο αξιόπιστα.
